فرضیه، بیان آزمون پذیر رابطه ی احتمالی میان متغیرهاست. اصطلاحات دیگری مانند تئوری ها، قانون ها، اصول، و تعمیم ها نیز، عیناً مانند فرضیه ها، بیانگر رابطه بین متغیرها هستند. فرضیه یک پیشنهاد توجیهی و به عبارت دیگر، راه حل مسأله است، که هم موجب استنتاج می شود و هم به یافتن نظم و ترتیب در میان واقعیت ها کمک می کند، و بنابراین پژوهشگر را در بررسی تبیین ها و تجربه های وسیع یاری می دهد. همچنین فرضیه، پیش بینی و انتظارات پژوهشگر را از نتایج پژوهش نشان می دهد و معمولاً به رابطۀ دو یا چند متغیر اشاره دارد. که معمولا در انجام پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت و انجام پروپزال کارشناسی ارشد مدیریت وجود دارد.
پژوهشگر پس از آنکه مسأله ی پژوهش را برای خود روشن کرد، پاسخی را به عنوان فرضیه ی تحقیق بیان می کند. فرضیه، پاسخی بخردانه، احتمالی و موقت به سؤال پژوهشی است که در مراحل بعدی تحقیق، درستی یا نادرستی آن مورد آزمایش قرار می گیرد. فرضیه ها، حدس هایی سنجیده و بخردانه هستند که براساس تجارب قبلی محقق و یا از راه مطالعه ی تحقیقات دیگران به دست می آیند. بنابراین همان گونه که کلود برنارد می گوید «فرضیه به هیچ وجه زاییده ی پندار محض نیست، بلکه همواره پایه ای در مشهودات یعنی در طبیعت دارد». محقق گاهی با مطالعه دستاوردهای پیشینیان، از راه قیاس به فرضیه ی خود می رسد و گاه با مشاهده تک تک اجزا از راه استقراء به یک کلیت دست می یابد و برای سؤال پژوهشی خود، پاسخی موقت پیدا می کند. مطالعه ی منابع مربوط به موضوع پژوهش، در این مرحله نیز از اهمیت خاصی برخورداراست. ساختن فرضیه بدون مطالعه ی منابع مربوط به موضوع تحقیق و بدون یافتن پایه های نظری مناسب در آن زمینه، عملی نیست. مطالعات نظامدار در زمینه ی تحقیق و پیدا کردن نظریه های مناسب مربوط به آن، فقط وقتی میسر است که پژوهشگر در زمینه ی تحقیق خود از مهارت و تخصص کافی برخوردار باشد.
تدوین فرضیه سبب می شود که تحقیق روی یک هدف معین متمرکز شود و آنچه که باید مورد مشاهده قرار گیرد، مشخص گردد. این امر از جمع آوری اطلاعات بی حاصل جلوگیری می کند.
ویژگی های تدوین یک فرضیه پژوهش عبارتند از:
انواع فرضیه ها
یک مسأله را نمی توان به طریق علمی حل
کرد، مگر آنکه دست کم یک جواب موقتی داشته باشد (یعنی به صورت یک فرضیه
درآید) به طور کلی، مسأله تنها یک پرسش است، و در حقیقت پاسخ ها، یعنی
فرضیه هایی که از این گونه پرسش ها استنباط می شود، مورد آزمایش قرار می
گیرند. به طور کلی فرضیه بر اساس ملاک های مختلفی طبقه بندی شده است، اما
در مجموع فرضیه را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: فرضیه آماری و فرضیه پژوهشی.
فرضیه آماری
فرضیه آماری معمولاً از طریق فرضیه های پژوهشی به وجود می آید، رشد می کند، یا از مفاهیم ضمنی آن مایه می گیرد، اما هرگز با آنها یکی نیست. فرضیه های آماری، جمله ها و یا عبارت هایی هستند که با استفاده از نمادهای آماری و به صورت پارامتر نوشته می شوند و نقش آنها هدایت پژوهشگر در انتخاب آزمون آماری است .
به طور کلی، پژوهشگر روش های آماری لازم را با استفاده از فرضیه های آماری انتخاب می کند. فرضیه آماری خود به صورت زیر تقسیم می شود:
فرضیه پژوهشی
این فرضیه به توصیف و چگونگی روابط بین متغیرها می پردازد. به بیان دیگر انتظارات پژوهشگر را در خصوص روابط فی مابین متغیرها، بیان می کند و یک راه حل پیشنهادی است. فرضیه پژوهشی خود به دو صورت زیر تقسیم می شود:
به گونه کلی فرضیه های نوع اول و دوم شکل فرضیه های علمی را دارند و محدود به روابط ساده خطی هستند. لازم به ذکر است که هر چه تعداد بیشتری از متغیرها به طور همزمان با هم در نظر گرفته شوند، تعداد فرضیه های ممکن نیز به گونه قابل توجهی افزایش می یابد. فرضیه نوع سوم، در حقیقت مانند همان فرضیه صفر در آزمون های آماری است، به همین دلیل فاقد جهت پیش بینی یک متغیر از روی متغیر دیگر است. فرضیه نوع چهارم، بیانگر یک رابطه غیر خطی است. به طور کلی برای تدوین فرضیه، پژوهشگر می تواند هم از استقراء و هم از قیاس استفاده کند. البته استقراء با داده ها یا مشاهده (رویدادهای تجربی) شروع می شود و به سوی فرضیه ها و تئوری ها پبش می رود. پایه و اساس یک علم تجربی را در حقیقت همان مشاهده و تعمیم استقرائی تشکیل می دهد و ترکیب مشاهده که یک رابطه کلی تر، یعنی فرضیه را به وجود می آورد.
فرضیه های اصلی و فرعی
هر تحقیق دارای یک فرضیه اصلی و یک یا چند فرضیه فرعی می باشد. فرضیه اصلی همان عنوان تحقیق می باشد و فرضیات فرعی به تعداد متغیرها و روابط آنها که در مدل یا چارچوب نظری تحقیق آمده است، می باشد. به عبارت دیگر تعداد فرضیات فرعی به تعداد متغیرها و روابط بین آنها بستگی دارد. باید توجه داشت این امر در مورد سوالات اصلی و فرعی نیز صدق می کند.
کاربران گرامی، با مطالعه این مطلب می توانید درک بهتری از فرضیه های پژوهشی در انجام پروپزال و پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت خود داشته باشید.
منبع: modirama.ir